Free During Beta
Sep 29, 2024
Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Yenilenebilir Enerji Kaynağı Ne Demek?
Yenilenebilir enerji kaynakları, doğada kendiliğinden bolca bulunan ve doğal süreçlerle sürekli olarak yenilenen enerji kaynaklarını ifade eder. Bu enerji kaynakları fosil yakıtlar gibi uzun yıllar sonucu oluşmaz ve kullanılırken doğaya fosil yakıtlar kadar zarar vermezler. Yenilenebilir enerji kaynaklarının en büyük özelliği dünyanın doğal işleyişinin bir parçası olup kendilerinden yararlanılmadığında dahi dünyanın fiziksel döngüsünde var olmalarıdır.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Hidroelektrik: Yer çekimi dünyanın kütlesinden kaynaklanır ve oluşumundan günümüze dünyamızın ana unsurlarından birisidir. Yerçekimi dünyadaki tüm doğal süreçlerde etkili olduğu gibi su döngüsünde de (buraya tıklayarak su döngüsü blogumuzu okuyabilirsiniz) (tıkladığında su döngüsü bloguna yönlendirebiliriz) çok büyük pay sahibidir. Hidroelektrik enerji, su döngüsünde yer çekimi etkisiyle oluşan yüzey akışlarını kullanarak enerji üretmeyi ifade eder. Bu sistemde nehir ve akarsulara barajlar kurularak bahsedilen yer çekimi potansiyel enerji olarak depolanır ve elektriğe çevrilir.
Jeotermal Enerji: Bu enerji çeşidi, doğal süreçler sonucu yer altında sıkışan sıcak su ve bu suyun buharının ortaya çıkardığı ısıl enerjiden yararlanarak buhar türbinlerinde elektrik üretilmesiyle ortaya çıkar.
Güneş Enerjisi: Güneş, oluşumundan bu yana dünyamız için ısı ve ışık kaynağıdır. Halihazırda milyonlarca yıldır dünyamıza enerji gönderir. Bu tamamen doğal ve dünyadaki ekosistemlerin devamlılığı için şart olan bir durumdur. Yapılan hesaplamalara göre milyonlarca yıl daha dünyamıza enerji sağlayacak güneşin göreceli olarak “sınırsız” bir enerji kaynağı olduğu söylenebilir. Güneş enerjisi ise güneş panellerini kullanarak güneşten ışınların elektrik enerjisine çevrilmesiyle kullanılabilir hale gelen bir enerji türüdür.
Rüzgar Enerjisi: Rüzgarlar da yukarıda bahsedilen diğer enerji kaynakları gibi dünyanın kendi doğal süreçleriyle oluşan ve atmosferin her yerinde sürekli meydana gelen hava akımlarıdır. Bu hava akımlarının ana kaynağı dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesi ve atmosferin belirli bölgelerindeki sıcaklık farklarıdır. Rüzgar enerjisi, devasa rüzgar türbinleri kullanılarak bu hava akımlarından elektrik enerjisi üretilmesini ifade eder.
Biyokütle: Biyokütle enerjisi; orman artıkları, tarımsal atıklar, bitki ve hayvan artıkları, evsel atıklar gibi doğal süreçlerle ortaya çıkan ekosistem kaynaklı atıklarla metan gibi yakıtlar üretilmesi ve bu yakıtların yakılarak su türbinleri vasıtasıyla elektrik üretimini tanımlar. Diğer yenilenebilir enerji kaynakları gibi doğal süreçlerden faydalanmasına karşın biyokütle enerjisi, bir yakma süreci içermesinden dolayı karbon salınımına sebep olur. Dolayısıyla yenilenebilir olmasına karşın tam olarak temiz sayılmayan bir enerji kaynağıdır. Lakin diğer fosil yakıtlara kıyasla ortaya çıkan karbon emisyonları çok düşük olduğundan göreceli olarak temiz bir kaynak olduğu söylenebilir.
Gel-Git ve Dalga Enerjisi: Bu enerji çeşidi güneş ve ayın yeryüzündeki deniz ve okyanuslarda sebep olduğu yükselme-alçalmaları kullanarak elektrik üretmeyi ifade eder. Diğer kaynaklara kıyasla yeni yararlanılmaya başlanan bir enerji kaynağı olduğundan hala yüksek verim elde edilememekle birlikte potansiyel vadeden bir enerji kaynağıdır.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Önemi
Yenilenebilir enerji kaynakları 2 açıdan çok önemlidir:
Sürdürülebilirlik
Yenilenebilir enerji kaynaklarının en büyük özelliği isminden de anlaşılabileceği üzere yenilenebilir olmasıdır. Kullanıldığı zaman dünya ve üstündeki ekosistemlerden herhangi bir faktör eksiltmez ve doğal süreçlerle kısa sürede yerine geri konan enerji kaynaklarıdır. Fosil kaynakların aksine tükenme tehlikesi sunmaz.
Düşük Karbon Emisyonları
Yenilenebilir enerji kaynaklarının tercih edilmesindeki en büyük faktörlerden biri karbon emisyonlarının çok düşük olmasıdır. Biyokütle kaynağını dışarıda tuttuğumuzda direkt emisyonlar 0’a yakındır. Bu nedenle çevreyi koruma ve küresel ısınmayı yavaşlatma adına da yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak çok önemlidir.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Rolü
Yenilenebilir enerji kaynakları günümüzde aktif olarak kullanılmaktadır. Yenilenebilir kaynaklar dünyanın enerji ihtiyacının yaklaşık %10’unu karşılarken bu miktarın %7’lik kısmı hidroelektrik santrallerinden gelmektedir. Kalan %3’lük kısmın is büyük çoğunluğunu güneş ve rüzgar enerjisi oluşturmaktadır.
Peki yenilenebilir enerji kaynakları bu kadar temiz ve faydalı olmasına karşın neden fosil yakıtlara göre bu kadar az kullanılıyor? Bu durumu yenilenebilir enerji kaynaklarının bazı dezavantajlarıyla açıklayabiliriz:
Verimlilik: Yenilenebilir enerji kaynaklarından verimli bir şekilde enerji elde etmek için yüksek teknoloji içeren tesisler gerekmektedir. Bahsedilen teknolojiler hala gelişme aşamasında olup önünde daha uzun bir yol bulunuyor. Bu noktada bu kaynaklardan enerji elde etmek için harcanan zaman ve maddi kaynak, güncel olarak elde edilen enerji verimliliği açısından fosil yakıtlara kıyasla çok düşük kalmaktadır.
Teknolojiye Ulaşım: Yukarıda bahsedilen teknolojilere, gelişmiş ülkelerde üzerinde çalışılmasına ve kullanılmasına karşın gelişmekte olan ülkeler ve teknolojik olarak geri kalmış ülkelerde ulaşılması zordur.
Geliştirme ve Bakım: Yenilenebilir enerji kaynaklarından verim almak için geliştirilen teknolojiler, araştırma-geliştirme aşamasının çok maliyetli olmasının yanı sıra kurulan tesislerin bakım maliyetleri açısından da enerji verimliliğinin fosil yakıtlara kıyasla düşük olmasına neden olmaktadır.
Bu dezavantajları göz önünde bulundurduğumuzda çok yüksek potansiyellere sahip olmasına karşın yenilenebilir enerji kaynakları, enerji verimliliği açısından daha çok yol kat etmelidir. Lakin fosil yakıt kullanımının dünyaya verdiği zarar da düşünülürse yakın zamanda dünyanın sürdürülebilirliği konusundaki endişelerin tavan yapmasıyla maliyet ve enerji verimliliği alanlarındaki görüşlerin değişmesini ve dünyanın yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmesini bekleyebiliriz. Güncel olarak küresel ısınma, fosil kaynakların tüketimi ve dünyadaki sürdürülebilirlik hareketlenmelerine bakacak olursak yenilenebilir enerji kaynaklarının ana enerji kaynağı olmasında, enerji verimliliğinin fosil yakıtların önüne geçmesinden önce çevresel endişelerin artmasıyla bu geçişin körükleneceğini söyleyebiliriz.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları ve Sürdürülebilirlik
Yenilenebilir enerji kaynaklarının fosil yakıtlara oranla çevreye çok daha az zarar verdiğinden bahsetmiştik. Bu kaynaklara geçiş sürecinin teknolojik olarak ilerleme veya çevresel endişelerden kaynaklanacağını da konuştuk. Bu bağlamda çevresel endişelerin bu kaynakların ana enerji kaynağı olarak kullanılmasında ana etken olacağının düşünülmesinin ise büyük bir sebebi var: Karbon Vergileri.
AB’nin 2026 yılında tam olarak devreye sokacağı CBAM regülasyonları, kurumların karbon emisyonları karşılığında sertifika almaları ve emisyonlarıyla orantılı olarak bir karbon vergisi ödemelerini öngörüyor. İlerleyen süreçte ise bu regülasyonların getirdiği vergilerin, emisyonu düşük yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen enerjinin negatif emisyon olarak yansıtılmasıyla maliyetlerin düşürülebilmesi bekleniyor.
Sonuç
Yenilenebilir enerji kaynakları, yenilenebilir olmaları ve enerji üretiminde karbon emisyonlarının düşük olması nedeniyle geleceğin enerji kaynağı olarak görülmekte. Günümüzde bazı dezavantajları nedeniyle kullanımı çok yaygın olmamasına karşın ilerleyen dönemde faydalarının zorluklarına ağır basması ve dünyanın artık bu kaynaklara yönelmesi bekleniyor. Bu noktada karbon emisyonları konusunda geçtiğimiz yıllarda çok seçici hale gelen AB’nin de belirli regülasyonlarla bu süreci hızlandırması çok olası.
Özet olarak gelecek nesillerin de bizler gibi yaşanılabilir bir gezegende konaklayabilmesi için yenilenebilir enerji kaynakları kullanmak kritik bir öneme sahip.
Kaynakça
https://fbe.bingol.edu.tr/programlar_/yenilenebilir-enerji-sistemleri/
https://www.mfa.gov.tr/yenilenebilir-enerji-kaynaklari.tr.mfa#:~:text=Yenilenebilir%20enerji%20kaynaklar%C4%B1%2C%20hidro%2C%20jeotermal,ve%20dalga%20olarak%20kabul%20edilmektedir.
https://dunyaenerji.org.tr/bp-2020-dunya-enerji-raporu-ozeti/
https://www.sektorumdergisi.com/gelgit-enerjisi/#:~:text=Gelgit%20Enerjisi%2C%20G%C3%BCne%C5%9F'in%20ve,y%C3%BCkselir%2C%20iki%20defa%20da%20al%C3%A7al%C4%B1r.
https://eusolar.ege.edu.tr/tr-3482/yenilenebilir-enerji-kaynaklari.html